Đó là lời của Kim Trọng trong bữa tiệc đoàn viên cả nhà mừng gặp lại Kiều sau mười lăm năm lưu lạc. Trong không khí Tàng tàng chén cúc dở say.
Đó là lời của Kim Trọng trong bữa tiệc đoàn viên cả nhà mừng gặp lại Kiều sau mười lăm năm lưu lạc. Trong không khí Tàng tàng chén cúc dở say, Thuý Vân đứng lên đề nghị nối lại duyên xưa cho Kim và Kiều để thực hiện lời thề vàng đá năm nào. Kiều vội gạt đi vì thấy mình không còn trong trắng để xứng đáng với người tình xưa, chuyện cũ Thà cho ngọn nước thuỷ triều chảy xuôi. Kim Trọng cố gắng thuyết phục nàng giữ lời thề tử sinh, chữ trinh của nàng là chữ hiếu trong sáng. Chàng nói tiếp: Trời còn để có hôm nay/Tan sương đầu ngõ, vén mây giữa trời.
Một thiền sư uyên bác bình mấy câu ấy như sau: “… thuộc về những câu hay nhất trong truyện… Chúng ta có được ngày hôm nay để sống, nhìn thấy nhau, là phép lạ lớn. Nếu không biết sống, không tỉnh thức, an lạc và hạnh phúc thì chúng ta quá tệ! Mỗi ngày là một tặng phẩm của đất trời. Không thể biết ngày mai như thế nào… ta phải làm sao để tỏ sự trân quý của mình đối với ngày hôm nay… Tất cả chúng ta đều may mắn. Cố nhiên là sau những rủi ro, cùng cực, khổ đau, thao thức, ba đào… Nhưng trời vẫn cho chúng ta có ngày hôm nay… để có thể gặp gỡ nhau, ngồi bên nhau. Trời còn để có hôm nay. Sáu chữ ấy được làm bằng chánh niệm, tỉnh thức”.
Nếu tách khỏi văn cảnh truyện Kiều, thì lời bình trên của vị thiền sư theo tinh thần Thiền, nhuốm tư tưởng hiện sinh khá độc đáo và dễ chấp nhận. Nhưng nếu để giải thích cho đoạn cụ thể này trong truyện Kiều thì tôi e cần bàn lại.
Ai nói mấy câu Trời còn để có hôm nay/Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời? – Kim Trọng! Mục đích nói để làm gì? Đó là một trong số những luận điểm của Kim Trọng, sử dụng để thuyết phục Kiều nhận sống ái ân với mình sau khi thành hôn, chứ không chỉ với tình bạn: đem duyên cầm sắt đổi ra cầm kỳ. Vậy thì hưởng “hoa tàn thêm tươi”, trăng tàn sáng hơn xưa, không có nghĩa là thú vui tâm linh nhờ chánh niệm mà giác ngộ. Hoa và trăng đây chỉ những thú vui trần tục. Ý nói: Trời đã cho sống đến ngày hôm nay, qua bao đau khổ thì phải biết hưởng cuộc đời chồng vợ bình thường.
Nếu mấy câu trên do Kiều nói ra thì có thể đúng như lời bình của vị thiền sư, vì Kiều đã được Giác Duyên chỉ giáo đã thoát tục. Còn độc giả bình thường như chúng ta thì chỉ nên hiểu nôm na: phải có ý thức cuộc đời là quý, mỗi ngày là quý. Trong khi bao nhiêu người ra đi, mình còn được sống đến ngày hôm nay thì phải biết ơn trời, biết hưởng cuộc sống. Hạnh phúc là cái rất bình thường, khi mất mới nhận ra giá trị để mà luyến tiếc. Xin lấy ví dụ về những cái bình thường mà rất qúy:
Nếu sáng nay bạn thức dậy, thấy mạnh khoẻ hơn ngày hôm qua một chút thì bạn đã may mắn hơn cả triệu người không thể sống qua tuần này!
Nếu bạn có thực phẩm để ăn, có quần áo để mặc, có một mái ấm gia đình, có nơi để nghỉ qua đêm, thì bạn đã giầu hơn 70% người trên thế giới. Nếu bạn có tiền triệu trong ví, có tiền giúp người nghèo, có tiền để dành trong ngân hàng, bạn thuộc 8% những người giầu trên thế giới. Nếu bạn chưa bao giờ trải qua nguy hiểm của chiến tranh, cô đơn của tử tội, đau đớn vì bị tra tấn hay vật vã vì đói khát, bạn đã hạnh phúc hơn 500 triệu người thên thế giới. Nếu bố mẹ bạn còn sống hạnh phúc bên nhau, thì trường hợp ấy không nhiều trên thế giới!
(Theo Internet – Hồn Việt- tháng 1-2010).
Hạnh phúc có thể là cái tầm thường ta hưởng hàng ngày, đừng quên nó mà chỉ ngóng về tương lai. “Cái tốt nhất đảm bảo cho hạnh phúc tương lai là hãy sống hết sức sung sướng ngày hôm nay!” Charle Eliot. Chính khách và triết gia Mỹ B.Franklin cũng nhận xét “Hạnh phúc con người được tạo ra không lớn (do những may mắn khá ít ỏi) mà bằng những lợi ích nhỏ hàng ngày!”
Trong cuộc đời, ai cũng phải ít nhiều có những đau khổ do khách quan gây ra: ốm đau, thiên tai, chiến tranh tang tóc, mất mát, phản bội, người thân khó tính… Đành chịu đựng bằng chữ nhẫn. Nhưng phải có đến 70-80% đau khổ do chủ quan, tưởng là mình khổ, vì “tham, sân, si”. Khoẻ mạnh, gia đình yên ấm, công việc thuận lợi, vậy mà khối người mất ăn mất ngủ vì mãi chưa được lên chức trưởng phòng, thằng bạn có xe máy “oách” hơn mình! Nhà nó to đẹp hơn nhà mình! Mình chưa được đi nước ngoài như nó! Thèm tấm bằng tiến sĩ mà chưa được… Buồn vì cái thiệt hôm qua, lo vì cái muốn ngày mai! Ro là thân làm tội đời!..
Hữu Ngọc
